Fan: Botanika

Sinf: V

Mavzu: Poya. Novda

Darsning maqsadi:

Ta’limiy maqsadi: Poya. Novda mavzusi bo’yicha o’quvchilarga bilim berish va tushuntirish.

Tarbiyaviy maqsadi: O'quvchilarda o’simlik dunyosiga nisbatan mehr uyg'otish, tabiatga muhabbat ruhida tarbiyalash.

Rivojlantiruvchi maqsadi: Poyalar va novdalardagi farqlarni tahlil qilib, ko'nikma hosil qilish, mustaqil misol keltira olish.

Kerakli jihozlar: Topshiriq varaqasi, tabiiy poya namunalari, chizg'ich, kompyuter, tarqatmalar, videoroliklar

Dars turi: noan’anaviy

Darsning uslubi: tarqatmalar, testlar, “Aqliy hujum”, guruhlarda ishlash, musobaqa darsi

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism: (3 daqiqa) Salomlashish

O’qituvchi o’quvchilar bilan salomlashadi. Navbatchi hisoboti tinglanadi. O’qituvchi tomonidan yanvar oyida O’zbekiston republikasining 1-prezidenti Islom Karimov haqida yaxshi fikrlar aytiladi. O’quvchilar she’rlar aytadilar.

Menda bir tuyg’u bor aytmasam bo’lmas,

Buni har yurtdoshim sezsa qaniydi.

Dunyoda o’zbekni bilmaganlar ham,

Islom Karimovni yaxshi taniydi.

1.O'tilgan mavzuni so'rash (12 daq).

Sinf o’quvchilari ikki guruhga bo’linadi. Guruhlarga nom beriladi.

1-guruh: Abu Rayhon Beruniy

2-guruh: Abu Ali Ibn Sino

Guruhlardagi o’quvchilarga tezkor savollar berishadi. Ya'ni «Aqliy hujum»dan foydalaniladi.

O’quvchilar javobi “Rag’bat” kartochkalari bilan rag’batlantirib boriladi. Bunda barg shaklidagi stikerlardan foydalaniladi. O’quvchilar olgan rag’batlar daraxt shaklidagi ko’rgazmalarga yopishtirib boriladi. So’ngra guruhlarga tarqatmalar beriladi.

Savollarga javob olinganch o’quvchilarga kompyuter orqali videorolik ko’rsatiladi va guruhga muammoli savol beriladi/

Videorolik

Savol: Tabiatni asrash uchun nima qilish kerak?

O’quvchilar javobi tinglanadi va rag’batlantirilib boriladi.

Savollar faqat bitta javob bilan emas, qo'shimchalar, takliflar, nuqtai nazarlar bilan, bir necha o'quvchi javoblari asosida mustahkamlanadi.

Shu yerda o'qituvchi o'quvchilarning fikrlarini eshitib, ularni yangi mavzu bilan bog'lab yuboradi.

YANGI MAVZUNING BAYONI (17 daqiqa)

O'qituvchi: Poya-o'simlikning barcha yerusti organlarini o'zaro bog'lab, ularni ildiz bilan birlashtirib turadigan markaziy tayanch organi. U ildiz bilan barglar orasidagi moddalarning harakatini ta'minlaydi va o'zida oziq moddalar to'playdi.

Poyaning shakllanishi, bajaradigan vazifasi bir xil bo'lsa- da, daraxt poyasi, odatda tana, barcha o'tlarniki esa poya deb ataladi va ular, ayniqsa, ichki tuzilishi bilan farq qiladi.

Novda bilan poya tushunchasi bir- birigajuda o'xshab ketadi. Novda - daraxt, buta va yarimbutalarning o'zida kurtak va barg hosil qiladigan bir yillik shoxi

Novdalarning po'sti yashil va nafis bo'lib, hujayralarida yashil rang beruvchi xlorofill donachalari bor. Novdalarda barglar birikkan joy bo'g'im, ikkita barg oralig'idagi qismi bo'g'im oralig'i deb ataladi. Barglar qo'ltig'ida bittadan yoki bir nechtadan bo'lib kurtak joylashadi.

Kuz yaqinlashishi bilan novda­larning yashil rangi o'zgarib, qo'ng'ir va qizg'ish rangga kiradi. Chunki bu vaqtda ularning po'sti qalinlashadi va ostida po'kak qavat hosil boiadi. Kech kuzda barglar to'kilib ketib qo'ltig'idajoylashgankurtaklar ochilib qoladi va shu holda qishlaydi. Novdalar ikki xil bo'ladi. Agar novda barg va kurtaklardan iborat bo'lsa vegetativ novda deyiladi. Novdadan gul paydo bo'lsa generativ yoki gulli novda deb ataladi.

Demak, barg va kurtaklari bo'lgan daraxt va butalarning bir yillik novdasi yoki urug'idan unib chiqqan bir yillik nihol ham novda deyiladi.

Kompyuter orqali no’xotning unib chiqib poya va novda hosil qilish jarayoni videorolikda ko’rsatiladi.

Videorolik

YANGI MAVZUNI MUSTAHKAMLASH

Test savollari beriladi

Yangi mavzuni mustahkamlash(10 daqiqa)

O’quvchilar daraxtlarga yopishtirilgan olmalardagi savollarga javob beradilar.

Mustahkamlash uchun beriladigan savollardan namunalar:

1-guruhga: 1-savol: Novda deb nimaga aytiladi?

2-savol: novdada qanday qismlar bo’ladi?

3-savol: Kuzda novdalarning rangi nega o’zgaradi?

2-guruhga: 1-savol: Novdalarning qanday xillari bor?

2-savol: Vegetativ novda deb nimaga aytiladi?

3-savol: generative novada deb nimaga aytiladi?

So’ngra doskada har bir guruhdan barcha a’zolar birma-bir chiqib yozadilar

1-guruh tana poyaga misolllar yozadilar:

M: o’rik Behi Tut

2-guruh: o’t poyaga misollar yozadilar

M: bug’doy Sholi Arpa

Kompyuter orqali maktabning fransuz tili o’qituvchisi Guljamol Kushimbekova 1-guruh uchun topishmoq aytadi

O’quvchilar topishmoqning javobini topishlari va uning tanasi poyaning qaysi turiga mos kelishini aytishlari kerak.

Kompyuter orqali maktabning boshlang’ich sinf o’qituvchisi Madina Oripova 2-guruh uchun topishmoq aytadi.

Topishmoqlar javobi aytiladi va rag’batlar bilan rag’batlantiriladi.

Guruhlar ishi yakunlanadi. G’olib guruh aniqlanadi.(2 daqiqa)

Uyga vazifa beriladi. (1 daqiqa)

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

1. O’. Pratov, A. To’xtayev, F. Azimova- Botanika-5-sinf uchun darslik-“O’zbekiston”-2015 49-50-sahifalar

2. J.O. Tolipova A.T. G`ofurov - Ta`lim jarayonida noan`naviy shakllar-Toshkent -1994

3. Biologiya. Metodik qo`llanma

I.Azamov va boshqalar T. A.I. sino nomidagi “Tibbiyot” nashriyoti 2002

4. Internet ma’lumotlari

6